هر کس با سوالات وجودی مانند من چه کسی هستم؟ و در آینده می‌خواهم چه کسی باشم؟ دست و پنجه نرم می‌کند. هویت شامل ارزش‌هایی است که افراد نگه می‌دارند و تعیین‌کننده تصمیم‌هایشان هستند که شامل چند نقش است مانند مادر، معلم و شهروند و هر نقش دارای معنا و انتظاراتی است که درونی‌سازی شده وارد هویت فرد می‌شود.
هویت چیست؟
هویت شامل ارتباطات متعددی است که افراد ایجاد می‌کنند که می‌تواند به عنوان یک کودک، دوست، همسر و والد باشد که مانند قد، نژاد یا طبقه اجتماعی ویژگی‌های خارجی‌ای است، که فرد کمتر یا هیچ کنترلی بر آنها ندارد. همچنین دیدگاه‌های سیاسی، نگرش‌های اخلاقی و باورهای دینی را نیز در برمی‌گیرد که همگی در تشکیل تصمیمات روزانه فرد نقش دارند.
افرادی که بیش از حد به انطباق نقش‌های خود با دیگران می‌اندیشند یا احساس می‌کنند که ویژگی اساسی خودشان مانند جنسیت، به درستی بیان نمی‌شود، ممکن است با هویت خود به طور شدید درگیر شوند. اندیشه و تأمل در اختلاف بین آنچه که فرد است و آنچه که می‌خواهد باشد، می‌تواند به عنوان یک عامل قدرتمند برای تغییر عمیق عمل کند که در طول عمر فرد ادامه پیدا می‌کند و در طول زندگی فردی دستخوش تحول می‌شود.
هویت انسان چگونه و از چه دورانی شکل می‌گیرد؟
توسعه هویت یک مرحله در چرخه زندگی نوجوانان است. برای بیشتر افراد جستجو در سال‌های نوجوانی آغاز می‌شود. در این دوره نوجوانان، افراد جوان بیشتر به تجربه و آزمون رفتارها و ظاهرهای مختلف مشغول هستند تا هویت خود را کشف کنند.
در تلاش برای پیدا کردن خود، احتمالاً نوجوانان از چندین هویت عبور می‌کنند تا یکی را پیدا کنند که بیشترین هماهنگی را با آن ها دارد. توسعه و حفظ آن در سال‌های نوجوانی به دلیل عوامل متعددی مانند زندگی خانوادگی، محیط و وضعیت اجتماعی، یک وظیفه دشوار است. مطالعات تجربی نشان می‌دهند که این فرآیند ممکن است بهدقت به‌عنوان توسعه هویت توصیف شود، به جای تشکیل، اما تغییر نرمال در هر دو محتوا و ساختار افکار فرد درباره خود را تأیید می‌کند.
بیشتر بخوانید: سبک های فرزند پروری
عوامل موثر در شکل‌گیری هویت
در مسیر زندگی هر فرد، شکل‌گیری هویت یکی از مراحل حیاتی و پیچیده است که تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می‌گیرد. این عوامل موثر در شکل‌گیری، از ابتدای راه تا آغاز دوره نوجوانی و حتی پس از آن، تأثیرگذاری خود را نشان می‌دهند. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
خود‌پنداره
دو جنبه اصلی در توسعه هویت، خود مدیریتی و ارزش شخصی هستند. ایده خودمدیریت به توانایی یک فرد برای داشتن نظرات و باورهایی که با اعتماد، پایداری و ثبات تعریف شده‌اند، می‌گویند. در اوایل دوره نوجوانی، توسعه شناختی منجر به افزایش آگاهی بیشتر از خود و دیگران، تفکر درباره امکانات انتزاعی و آینده، و توانایی در نظر گرفتن چندین امکان همزمان می‌شود. بنابراین، نوجوانان یک تغییر مهم از توصیف‌های ساده، ملموس و کلان خود که برای کودکان جوان معمولی بود، تجربه می‌کنند. به‌عنوان‌مثال کودکان، خود را براساس ویژگی‌های جسمانی تعریف می‌کردند، درحالی‌که نوجوانان خود را براساس ارزش‌ها، افکار و نظرات خود تعریف می‌کنند.
نوجوانان قادرند تصور کنند که چندین «خود ممکن» مختلفی هستند که ممکن است تبدیل به آنها شوند و احتمالات و پیامدهای بلندمدت انتخاب‌هایشان را در نظر بگیرند. کاوش در این احتمالات ممکن است منجر به تغییرات ناگهانی در نمایش خود شود؛ زیرا نوجوان، ویژگی‌ها و رفتارها را انتخاب یا رد می‌کند. در نتیجه سعی می‌کند خود را به سوی خود واقعی (آنچه نوجوان می‌خواهد باشد) هدایت کند و از خود ترسیده (آنچه نوجوان نمی‌خواهد باشد) دور شود.
برای بسیاری، این تفاوت‌ها ناخوشایند هستند، اما به نظر می‌آید که همچنین تحریک‌کننده بوده و از طریق رفتارهایی که با آرمان خودسازگار و متمایز از خود ممکن‌های ترسیده هستند، تحقیقات را ترغیب به پیشرفت می‌کنند.
تفاوت‌های بیشتر در خودمدیریت، که «تمایز» نامیده می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که نوجوان به تأثیرات زمینه‌ای بر رفتار خود و دیدگاه دیگران ادراک می‌کند و شروع به توضیح ویژگی‌های خود می‌کند، هنگامی که از او خواسته می‌شود که خودش را توصیف کند. تمایز به نظر می‌رسد که تا میانه دوره نوجوانی به طور کامل توسعه یافته باشد. در ادراک از محتوای ناسازگار در خود مدیریت یک منبع معمول نگرانی در این سال‌هاست، اما این نگرانی ممکن است به نفع نوجوانان باشد و توسعه ساختاری را تشویق کند.
اعتماد به نفس
یک جنبه دیگر از تشکیل آن، افزایش ارزش شخصی یا «Self-Esteem» است. ارزش شخصی به عنوان افکار و احساسات فرد درباره خود مدیریت و هویت تعریف می‌شود. بیشتر تئوری‌ها درباره ارزش شخصی بیان می‌کنند که وجود یک خواسته کلان، در تمام جنسیت‌ها و گروه‌های سنی، برای حفظ، حفاظت و ارتقاء ارزش شخصی وجود دارد.
برخلاف باورهای عامه، شواهد تجربی برای یک کاهش قابل توجه در ارزش شخصی در طول دوران نوجوانی وجود ندارد. ارزش شخصی بارومتری به سرعت نوسان می‌کند و می‌تواند به شدت ناراحتی و اضطراب ایجاد کند، اما ارزش شخصی پایه در طول نوجوانی بسیار پایدار باقی می‌ماند.
اعتبار مقیاس‌های کلی ارزش شخصی مورد سوال قرار گرفته است و بسیاری از افراد معتقدند که مقیاس‌های خاص‌تر ممکن است بیشتر درباره تجربه نوجوانان را فاش کنند. دختران احتمالاً زمانی ارزش شخصی بالا دارند که در روابط حمایت‌کننده با دوستان هستند که مهمترین وظیفه دوستی برای آنها ارائه حمایت اجتماعی و اخلاقی است. در واقع زمانی که نتوانند تأیید دوستان خود را جلب کنند یا کسی را پیدا نکنند که با آنها فعالیت‌ها و علاقه‌های مشترک را به اشتراک بگذارد، در این موارد، دختران از ارزش شخصی پایین رنج می‌برند.
به عکس از این، پسران بیشتر به برقراری و اظهار استقلال خود و تعریف از ارتباط خود با اعتبار مشغول هستند. به عنوان یک نتیجه، آنها احتمالاً ارزش شخصی بالا را از توانایی موفقیت‌آمیز در تأثیرگذاری بر دوستانشان بدست می‌آورند؛ از سوی دیگر، نداشتن توانایی در زمینه مهارت‌های عاطفی، مانند ناتوانی در جلب یا حفظ علاقه دیگران همجنس یا همجنس (بسته به جهت جنسی)، عامل اصلی ایجاد ارزش شخصی پایین در پسران نوجوان می‌باشد.
آیا هویت به ژن ربط دارد؟
هویت فردی ناشی از ترکیب ژنتیکی، محیط و تجربیات است. تاثیرات خانواده، فرهنگ، تعلیم و تربیت، روابط اجتماعی، و تجارب زندگی به عنوان عوامل محیطی مهم در تعیین هویت فردی افراد محسوب می‌شوند.
ژن‌ها نقشی مهم در تعیین برخی ویژگی‌های فیزیکی و رفتاری افراد دارند. تعامل بین ژنتیک و محیط اطراف (محیط فیزیکی و فرهنگی) نقش قابل توجهی در شکل‌گیری هویت فردی ایفا می‌کند. از این رو، تاثیر ژنتیکی دارد اما تنها به آن محدود نمی‌شود.
مطالعات نشان داده‌اند که برخی از ویژگی‌ها مانند تمایل به ماجراجویی یا میزان احتمال به اضطراب، تا حدی به ژنتیک فرد برمی‌گردند. بنابراین، به ژن و محیط هر فرد وابسته است و ترکیبی از این دو عامل می‌تواند شخصیت و هویت نهایی را شکل دهد.
معرفی 5 مورد از انواع هویت
چندین حوزه مهم برای توسعه هویت وجود دارد، و هر حوزه ممکن است به طور مستقل از طریق فرآیند توسعه هویت پیشرفت کند. برخی از گسترده‌ترین حوزه‌های توسعه شامل فرهنگی، جنسیتی، جنسی، ایدئولوژیکی و شغلی است.
1. هویت فرهنگی
هویت فرهنگی به این اشاره دارد که چگونه افراد با نژاد و اصل فرهنگی‌شان آشنا می‌شوند.
همانطور که پیاژه فرآیند رشد کودکان را بر اساس مراحل مختلف توسعه سازمان‌دهی کرد، محققان فرهنگی نیز به همین ترتیب، آگاهی نژادی را بر اساس مدل‌ها و مراحل سازمان‌دهی کرده‌اند. قبل از توضیح مدل‌های مختلف، چند نکته کلی در مورد مدل‌ها بیان کنیم. یک، مدل همان چیزی نیست که نمایانگر آن است.
آیا ماشین مدلی که در کودکی با آن بازی می‌کردید، همان خودروی واقعی بود؟ تفاوت‌ها چه بود؟ اندازه، زمان، جزئیات؟ همین انواع تفاوت‌ها بین مدل فرآیند توسعه نژادی و فرآیند شخصی واقعی وجود دارند. با این حال، همانطور که مدل ماشین تصویر نسبتاً دقیقی از خودروی واقعی ارائه می‌دهد، مدل‌های نژادی نیز همین گونه هستند. دو، این مدل‌ها عمومی هستند و نه برای همه تجربه‌ها به طور کامل مناسب‌اند. با این گفته، بیایید فرآیند درک هویت نژادی خود را بررسی کنیم.
2. توسعه هویت اقلیت
توسعه هویت اقلیت به معنای فرآیندی است که افراد اقلیتی از نظر نژادی، اقتصادی، جنسیتی یا فرهنگی، در طول زندگی خود تجربه می‌کنند و هویت خود را در ارتباط با این ابعاد مختلف شکل می‌دهند. این فرآیند معمولاً متأثر از محیط اجتماعی، فرهنگی، و تاریخی فرد است.
فرد در طول زندگی خود ممکن است با چالش‌ها و تغییرات در فهم خود از هویت اقلیتی مواجه شود. این چالش‌ها ممکن است شامل تجربیات مربوط به تبعیض، هویت دوگانه، یا تضاد بین هویت فردی و هویت گروهی باشد.
در مراحل مختلف توسعه اقلیت، افراد ممکن است با مسائلی مانند آگاهی از تبعیض، جستجوی ، پذیرش و ارتقاء مثبت مواجه شوند. این فرآیند متأثر از عوامل فردی و محیطی است و ممکن است بر اساس جنسیت، سن، فرهنگ، و شرایط اجتماعی متغیر باشد.
3. توسعه هویت دو فرهنگی و چند نژادی
توسعه هویت دو فرهنگی و چند نژادی به این اشاره دارد که فردی با پیش‌زمینه‌های فرهنگی یا نژادی متفاوت، تلاش می‌کند تا هویت خود را در دو یا چند فرهنگ یا نژاد یاد بگیرد و شکل دهد. این فرآیند معمولاً بر اساس تعاملات فرهنگی و ارتباطات با دو یا چند فرهنگ مختلف شکل می‌گیرد.
افراد دوفرهنگی ممکن است در تلاش باشند تا تعادلی بین دو فرهنگ مختلف برقرار کنند و از ویژگی‌ها و ارزش‌های هر فرهنگ بهره‌مند شوند. آنها ممکن است با چالش‌ها و تضاد هایی مواجه شوند که ممکن است از اختلافات فرهنگی ناشی شود.
توسعه هویت چند نژادی نیز به معنای پذیرش و شناخت هویتی است که از ترکیب چندین گروه نژادی به وجود آمده است. این افراد ممکن است با تحقق هویت چند نژادی خود، با چالش‌ها و فرصت‌های منحصر به فردی مواجه شوند و تاکید بیشتری بر تنوع و غنای فرهنگی داشته باشند.
4. هویت جنسیتی
جنسیت اجتماعی نگاه شخص به خود درباره جنسیتش است. جنس اصطلاحی برای اشاره به تفاوت‌های زیستی بین مردان و زنان است، از جمله اعضای تولیدی و تفاوت‌های ژنتیکی. درحالی‌که جنسیت به ویژگی‌های ساختگی اجتماعی زنان و مردان از جمله اصول، نقش‌ها، و روابط بین گروه‌های زنان و مردان اطلاق می‌شود.
کودکان دوره قبل از دبستان به طور روزافزون به دنبال کشف تفاوت‌هایی بین پسران و دختران به لحاظ فیزیکی و در زمینه فعالیت‌هایی که برای هرکدام پذیرفته شده است، هستند. در حالی که کودکان دو ساله ممکن است تعدادی از تفاوت‌ها را شناسایی کرده و یاد گرفته باشند که آیا پسر هستند یادختر، کودکان قبل از دبستان به خصوص به علاقه بیشتری به مفهوم بودن مرد یا زن پیدا می‌کنند.
این شناسایی خود، یا هویت جنسی، در مرحله‌ای بعدی با تفهیم جنسیت، یا درک از اینکه تغییرات سطحی به معنای تغییر جنسیت نیستند، همراه است. به‌عنوان‌مثال، اگر با یک پسر دوساله بازی کنید و موهایش را ببندید، ممکن است اعتراض کند و بگوید که او نمی‌خواهد دختر شود. تا زمانی که یک کودک چهار ساله شود، او درک صحیحی از این خواهد داشت که بستن موهایش جنسیتش را تغییر نمی‌دهد.
کودکان در سنین جوانی یاد می‌گیرند که برای پسران و دختران انتظارات متمایزی وجود دارد. مطالعات فرهنگ‌های متقابل نشان می‌دهد که کودکان تا دو یا سه سالگی از نقش‌های جنسی آگاه می‌شوند. در چهار یا پنج سالگی، بیشتر کودکان به طور قطع در نقش‌های جنسی مناسب به طور فرهنگی جان بسته‌اند. کودکان این نقش‌ها را از طریق تعلیمات اجتماعی به دست می‌آورند که یک فرآیند است که افراد بر اساس ارزش‌ها، باورها و نگرش‌های اجتماعی، یاد می‌گیرند به نحو خاصی رفتار کنند.
توسعه هویت جنسی
توسعه هویت جنسی به معنای فرآیندی است که افراد برای شناخت هویت جنسی خود و قرار گرفتن در جوامع با توجه به نقش‌های جنسی مختلف، تجربه می‌کنند. این فرآیند شامل فهم و تعیین جنسیت فرد (آیا ایشان زن یا مرد هستند)، نقش‌های جنسی مربوط به فعالیت‌ها و انتظارات اجتماعی مرتبط با جنسیت است.
افراد در طول زندگی خود با چالش‌ها و تغییرات در فهم خود از هویت جنسی مواجه می‌شوند. این ممکن است شامل سوالاتی درباره تطابق هویت جنسی با بدن فیزیکی، تاثیر فرهنگ و اجتماع بر هویت جنسی، و تعامل با جامعه در قبال هویت جنسی فرد باشد.
توسعه هویت جنسی ممکن است به تجربیاتی مثل فرآیند خودشناسی جنسی، پذیرش جنسی، و شناخت نقش‌های جنسی در جامعه شامل باشد. این فرآیند تأثیر محیط خانوادگی، تحصیلی، فرهنگی، و اجتماعی فرد را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
5. هویت گروه ایدئولوژیک
هویت مذهبی یک نوع خاص از شکل‌گیری هویت است. به ویژه، این احساس عضویت در یک دین و اهمیت این عضویت گروهی زمانی است که به مفهوم خودشان مرتبط می‌شود. هویت مذهبی الزاماً همانند دینداری یا مذهبی بودن نیست. اگرچه این اصطلاحات شرایط مشترکی دارند، اما دینداری و مذهبی بودن به همان اندازه به ارزش عضویت در گروه مذهبی می‌پردازند. همچنین مشارکت در رویدادهای مذهبی.
قطعاً! هویت دینی، همانند قومی و فرهنگی، نقش مهمی در شکل دادن دیدگاه فرد نسبت به دنیا ایفا می‌کند، امکانات برای ارتباط با طیف گسترده‌ای از افراد از نسل‌های مختلف را فراهم می‌کند، و مجموعه اصول اساسی برای زندگی را اجرایی می‌کند. این پایه‌ها می‌توانند به شکل‌دهی هویت فردی بیانجامد.
سخن آخر
هر فرد به عنوان یک دستگاه پیچیده از تجربیات، باورها، ارزش‌ها و ارتباطات شکل می‌گیرد. هویت یک فرایند پویا است که با گذر زمان و تجربیات جدید فرد تکامل می‌یابد. به همین دلیل مهم است که هر فرد به دیدگاه‌ها و تجربیات دیگران احترام بگذارد و به دنیای متنوعی که اطراف خود دیده و تجربه می‌کند، با احترام روبرو شود.
بیشتر بخوانید:
اختلال هویت جنسی چیست؟ علل و 6 مراحل درمان
روانشناسی چیست و روانشناس کیست؟
